پیرو نوشتار اول بنا داشتیم ابعاد بحران آب در مرند را بررسی و چشم انداز پیش رو را بر اساس برنامه های فعلی ترسیم نماییم اما صحبت های فرماندار محترم ما را برآن داشت تا نقدی بر رویه ی مدیریتی جاری در شهرستان در خصوص مدیریت بحران آب که در اظهارات ایشان منعکس شد نگارش کنیم. قصد داشتیم نکاتی نیز به نماینده ی محترم شهرستان ارائه کنیم اما با عنایت به مشغله ی زیاد نماینده ی محترم پیرو حل مشکلات سایر استانها بهتر دیدیم آرامش ایشان را بهم نزنیم.
محتوای ارائه شده با عنایت بر اهمیت مسئله و برای اصلاح رویه های مخربی که آثار و پیامد های منفی بسیاری خواهد داشت تنظیم شده و امید است مورد توجه و استفاده مسئولین محترم واقع شود و بازدهی تلاش های آنان برای حل بحران آب منطقه را بالاتر ببرد .
۱- آقای فرماندار چرا پیش از رسیدگی به بحران آب مرند به وضعیت بحرانی کارشناسان و نظرات ایشان رسیدگی نمی کنید؟ طبق فرمایشان حضرتعالی کارشناسان شما پیش بینی نموده بودند که چاه هایی که قصد حفر آنها را دارید حداقل ۲۰ لیتر بر ثانیه خروجی آب خواهند داشت اما پس از حفر چاه و صرف هزینه ی چند میلیارد تومانی۷ لیتر بر ثانیه خروجی آب به ما می دهد. با پیش بینی مقدار مصرف ۲۸۰ لیتری به ازای هر نفر اقداماتی صورت می گیرد که نتیجه نمی دهد و هیچ یک از اعداد و ارقامی که فرمودید باهم نمی خواند چون همانطور که فرمودید با پیش روی بر اساس آنها مشکل ما حل نمی شود و وضعیت بحرانی باقی می ماند. جناب فرماندار چرا کارشناسان شما نتوانسته اند وضعیت خروجی چاه های عمیق ما را که عمده منبع آب مرند هستند را برای شما پیش بینی کنند و عدد و رقم هایی حداقل نزدیک به واقیتی که امروز مشاهده می کنیم ارائه دهند؟در واقع سوال مهم این است که چرا با مشاهده ی وضعیت فعلی کارشناسان خود را تغییر نمی دهید؟ چرا در روش مدیریت بحران تجدید نظر نمی کنید؟
همانطور که در نوشتار پیشین ذکر شد وضعیت وخیم فعلی منطقه در درجه ی اول ناشی از عدم وجود تصویر روشن از وضعیت اقلیمی منطقه می باشد. وقتی به شکل منسجمی شرایط اقلیمی و ظرفیتهای موجود در حوزه ی آبی و مقادیر مصرف آن مشخص نباشد و ما نسبت به داشته ها، توانمندی ها و آنچه که در قالب سناریو های محتمل پیش روی خود داریم آگاه نباشیم، نخواهیم توانست اقدامات مدیریتی موثری انجام داده و تصمیمات درستی بگیریم. یک دهه است که وضعیت مصرف آب در منطقه با این استدلال که اگر مشکلی پیش آمد چاه حفر کرده یا آب را از ارس به اینجا منتقل خواهیم کرد به حال خود رها شده و امروز ما می بینیم طبق اظهارات فرماندار محترم شهرستان ظرفیت خروجی اب چاه ها به نصف رسیده و چاه های جدید نیز یا آب نمی دهند و یا مقدار خروجی آنها ناچیز است. با اب انتقالی به ارس هم قرار است هم مرند و هم تبریز و هم دریاچه ارومیه نجات یابد که از هر منظری بدان نگاه کنیم مشکل بنظر می رسد. در واقع مشخص نیست چرا کارشناسان ما در پیش بینی وضعیت فعلی ناتوان بوده اند و به تصمیم گیران ما نگفته اند که با این ولنگاری مدیریتی در توزیع و مدیریت مصرف آب حتی اگر از اقیانوس آرام هم لوله کشی کنیم راه بجایی نخواهیم برد.
آقای فرماندار اولین گام شما برای مدیریت بحران آب مرند تغییر کارشناسانتان و تشکیل سریع یک کمیته ی پژوهشی و ارزیابی با تمرکز بر مطالعه ی وضعیت اقلیمی، زمین شناسی، امنیتی و اجتماعی منطقه می باشد. این کمیته اگر از افراد مجرب تشکیل شده باشد جزئیات کامل و مفیدی از آنچه که برای تصمیمات درست نیاز دارید در اختیار شما خواهد گذاشت. شما از این طریق متوجه خواهید بود چه در پیش داریم و برای مواجهه با آن چه باید کرد و چه نباید کرد و برنامه ریزی و هزینه کرد شما بر اساس اطلاعات واقعی و میدانی خواهد بود.
۲- آقای فرماندار مشاورین شما در مدیریت بحران آب چه کسانی هستند؟ بدانید بدون یک تیم مشاوره و عملیاتی درست شما قادر به درک درست شرایط و گرفتن تصمیمات درست نخواهید بود. پدیده هایی چون بحران آب مسئله ای نیست که یک نفر بخواهد آن را مدیریت کند و فردا روزی که فرصت ها از بین رفت و مشکلات از کنترل خارج شد متراژ یا مسافت طی شده توسط خود برای التماس به این و آن را منتشر کند. با انتخاب مشاورین مجرب و واقف به مسئله، هنگام ارائه ی آمار و ارقام و اصطلاحات به مشکل برنخواهید خورد و تعامل شما با کارشناسان و سایر ادارات و دست اندر کاران و فعالان این حوزه سازنده خواهد بود. شاید از آنها چیزهایی را بخواهید و بپرسید که تاکنون به خود زحمت بررسی آن را نمی دادند. جناب فرماندار بحران آب و تغییر اقلیم بصورت مستقیم با زندگی و حیات مردم و اقتصاد منطقه درگیر است و عرصه ای نیست که کسی بخواهد تک قهرمان این عرصه باشد یا بدون مشاورت اقدام کند.
۳- آقای فرماندار ما در مرند دو منبع عمده ی آب داریم. یکی سفره های عمیق زیر زمینی و دیگری سفره های سطحی که با ذوب شدن ذخیره ی برفی کوهستانی به پایین دست انتقال می یابند. آقای فرماندار در حال حاضر ما برخی از افراد را می بینیم که در بالا دست اقدام به برداشت آب های سطحی می کنند و با کاهش ذخیره ی آبی در پایین دست، چاه های عمیقی حفر می شود و چرخه ی باطلی را ایجاد می کند. در برنامه های شما چرا ذکری از برخورد ساختارمند و سازمان یافته با برداشت کنندگان بی رویه نیست؟ این افراد چه کسانی هستند که به خود اجازه داده اند با جان و مال یک شهر بازی کنند ؟ چرا اقدام به قطع انشعابات و جستجو و مقابله با چاه های غیر مجاز نمی کنید؟ آیا پای آقازاده یا آقازاده هایی در میان است؟ چرا آب مردم عادی در شهرستان به راحتی قطع می شود اما چاه این آقایان پر نمی شود؟ چرا مردم عادی باید هزینه ی اقدامات مخرب آنان را بدهند؟
۴- آقای فرماندار پیامد راهکار هایی که در حال حاضر در حال اجرا شدن است را محاسبه نموده اید؟ برای مثال حفر چاه در پارک قوناخلار آیا حوزه های آبی روستایی اطراف را تحت تاثیر قرار خواهد داد یا خیر؟ در ضمن فرمودید برای حل مشکل باید دست بدعا شویم تا برف و باران ببارد. آقای فرماندار سفره های عمیقی که در حال حاضر ما داریم تا چه اندازه وابسته به بارش ها هستند؟ این سوال را از این بابت می پرسیم که رسیدن آب بارش ها به سفره های عمیق و پوشش دادن آن مدت زمان زیادی در حد چندین سال طول خواهد کشید. آیا این زمان محاسبه شده و برای فاصله ی زمانی که داریم چاره ای اندیشیده اید؟ بنظر میزان بارش ها در افزایش میزان آبهای جاری و خروجی چشمه ها بصورت مقطعی موثر باشد ولی برای چاه های عمیقی که داریم در کوتاه مدت اثرگذار نخواهد بود. بنابراین باید سوال نمود که آیا برنامه ی گذر از این دوره را تدوین نموده اید؟
۵- آقای فرماندار آیا کارشناسان شما در خصوص پیامد های مختلف بحران آب و تغییر اقلیم توضیح داده اند؟ وضعیت مصرف شهری چقدر و چطور باید تغییر کند؟ تا چه مقدار و در چه مقیاسی با مهاجرت روبه رو خواهیم بود؟ چه بر سر کشاورزی و اقتصاد منطقه خواهد آمد؟ شرکت های فعال در منطقه چگونه متاثر خواهند شد؟ نابهنجاری های سیاسی و اجتماعی در چه سطحی پیش بینی شده است؟ آیا پاسخ این سوالات و سوالات مشابه آن روی میز شما قرار دارد؟ اگر خیر شما همانطور که در برابر وقوع علائم بحران مانند نصف شدن میزان آب خروجی چاه ها و موارد مشابه غافلگیر شدید، در برابر پیامد های ثانویه ی بحران نیز غافل گیر خواهید شد. یکی از پروژه هایی که در سال ۹۸ با همکاری نگارنده در دانشگاه علامه طباطبایی با محوریت مطالعه پیامد های امنیتی تغییرات اقلیمی در طی چند سال انجام شد و اکنون بخشی از آن در دسترس است، اطلاعات مفید زیادی را در این زمینه ارائه می کند که شما و سایر نهاد های نظارتی در منطقه را به مطالعه آن دعوت می کنم.
۶- آقای فرماندار به درستی فرمودید تغییر سبک زندگی و الگوی مصرف راهکار اصلی ما برای مواجهه با بحران می باشد. آیا مخاطب این اصلاح الگوی مصرف صرفا مردم عادی بودند یا برنامه ای برای اصلاح الگوی مصرف صنایع فعال و بخصوص کشاورزی نیز دارید؟ آیا چنین رویکردی در ارائه ی خدمات شهری به باغ ویلا ها اندیشیده شده است؟ جایگاه این استراتژی در برنامه های جامع شهری کجا قرار دارد؟ آقای فرماندار در همان سطح عمومی چرا در سطح شهر میان مردم عادی دعوتی به تغییر سبک زندگی و الگوی مصرف دیده نمی شود؟ کدام برنامه های فرهنگی و تشویقی برای توجیه مردم در نظر گرفته و عملیاتی شده است؟
۷- آقای فرماندار همانطور که گفتیم برای دست و پنجه نرم کردن با این بحران بصورت فردی نمی توان کاری از پیش برد. هرچه سریعتر یک اتاق فرماندهی جهت مدیریت بحران تشکیل دهید و به توصیه خناسانی که با تشکیل چنین کمیته هایی آدرس انتخاباتی به شما می دهند گوش ندهید. اگر با علم به این مسائل بازهم با همان روش سابق خود پیش روید نه تنها در برابر شهدا که در برابر مردم نیز شرمنده خواهید بود.